Bołszowce (Bilshivtsi)
Bołszowce (, Bilsziwci) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie halickim. Obok wsi przebiega ukraińska droga krajowa N09. 1926 mieszkańców (2020), dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 2254.
Bołszowce leżą na ziemi halickiej, ok. 8 kilometrów na północ od Halicza, na błotnistej równinie w widłach rzeki Gniła Lipa i potoku Narajówka.
Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 8 marca 1408 roku, a miejscowość występuje pod nazwą Mały Bowszów. Rozwój miejscowości rozpoczął się po jej przejściu na własność Kazanowskich: wojewody i hetmana koronnego wojska polskiego Marcina (1566–1636), później do jego syna Dominika Aleksandra (zmarł w 1648), a następnie do rodziny Jabłonowskich. Na początku XIX w. miasteczko przeszło do rodziny Maleckich. W 1830 r. spadkobiercą po Józefie Maleckim został Walerian Krzeczunowicz (1790–1866) po nim jego syn Kornel (1815–1881), wnuk Aleksander (1863–1922), prawnuk Kornel (1894–1988), który posiadał majątek Bołszowce do momentu odebrania Polsce tych ziem po zakończeniu II wojny światowej. Kornel Krzeczunowicz był polskim pisarzem emigracyjnym i ziemianinem, podpułkownikiem Wojska Polskiego, posłem na Sejm IV kadencji w II RP. Jego synem jest Andrzej Krzeczunowicz, dyplomata i dziennikarz.
W 1590 r. Bołszowce staraniami Kazanowskich otrzymało status miasteczka. Było ono często najeżdżane przez Szwedów, Kozaków, Turków i Tatarów. W czasie I wojny światowej zostało doszczętne zrujnowane. W okresie międzywojennym w granicach Polski, w województwie stanisławowskim, w powiecie rohatyńskim, siedziba gminy Bołszowce. W 1922 r. rozpoczęła odbudowę miejscowości staraniem organizacji odbudowy miast województwa stanisławowskiego, która była podporządkowana Sekcji Technicznej i Dyrekcji robót publicznych we Lwowie. Centrum miasta został ratusz, zbudowany w 1932 r. według projektu architekta Stefana Ochli, istniejący do dzisiaj.
We wrześniu 1939 r. zajęte przez Armię Czerwoną. Podczas ataku III Rzeszy na ZSRR zdobyte 3 lipca 1941 r. przez Wehrmacht. Tego samego dnia Niemcy rozstrzelali 450 bołszowieckich Żydów; dla pozostałych około 1500 Żydów utworzono getto. Do końca 1942 r. getto zostało zlikwidowane poprzez deportacje do obozu śmierci w Bełżcu lub do innych gett.
Podczas okupacji niemieckiej w Bołszowcach miał miejsce atak ukraińskich nacjonalistów na Polaków. Według wspomnień świadków zgromadzonych przez Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów stało się to w październiku 1943 roku a liczba ofiar miała wynieść 70. Natomiast Komitet Ziem Wschodnich pisał w raporcie z 15 kwietnia 1944 r.: ''Ostatnio bowiem nasilił się bardzo terror ukraiński na całym Podkarpaciu nawet, bezpośrednio przed nadejściem bolszewików mordowano i palono wioski i zagrody polskie i tak np. w powiecie Rohatyn wymordowano i spalono wioski polskie Bybło, Dytiatyn, Podszumlańce, Skoromochy Stare, Bołszów, Bołszowce...''.
13 marca 1944 r. nacjonaliści ukraińscy zamordowali karmelitę, wikariusza bołszowieckiego sanktuarium, ojca Bartłomieja Czosnka. Miały też miejsce pojedyncze morderstwa innych ważnych osób zamieszkałych na terenie wsi. Łącznie liczba polskich ofiar zabitych z rąk ukraińskich nacjonalistów w Bołszowcach wyniosła ok. 90 osób.
W celu utrzymania spokoju na zapleczu frontu okupacyjne władze niemieckie zdecydowały o podjęciu akcji odwetowej za działalność miejscowych oddziałów UPA. Jednostka niemieckiej policji złożona z byłych jeńców sowieckich spacyfikowała Bołszowce oraz Bołszów i Słobódkę Bołszowiecką. Według Grzegorza Hryciuka 13 i 14 marca 1944 r. w Bołszowcach zginęło 280 Ukraińców (inne źródło przypisuje tę liczbę ofiar do Słobódki Bołszowieckiej ). Mimo braku jakichkolwiek poszlak wskazujących na udział Polaków w mordzie, w 2014 r. z inicjatywy miejscowego greckokatolickiego proboszcza obok cerkwi został wzniesiony pomnik z napisem „Ku pamięci ukraińskich ofiar, które zginęły w akcji niemieckich faszystów i polskich szowinistów w dniu 14 marca 1944 r.”
Bołszowce leżą na ziemi halickiej, ok. 8 kilometrów na północ od Halicza, na błotnistej równinie w widłach rzeki Gniła Lipa i potoku Narajówka.
Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 8 marca 1408 roku, a miejscowość występuje pod nazwą Mały Bowszów. Rozwój miejscowości rozpoczął się po jej przejściu na własność Kazanowskich: wojewody i hetmana koronnego wojska polskiego Marcina (1566–1636), później do jego syna Dominika Aleksandra (zmarł w 1648), a następnie do rodziny Jabłonowskich. Na początku XIX w. miasteczko przeszło do rodziny Maleckich. W 1830 r. spadkobiercą po Józefie Maleckim został Walerian Krzeczunowicz (1790–1866) po nim jego syn Kornel (1815–1881), wnuk Aleksander (1863–1922), prawnuk Kornel (1894–1988), który posiadał majątek Bołszowce do momentu odebrania Polsce tych ziem po zakończeniu II wojny światowej. Kornel Krzeczunowicz był polskim pisarzem emigracyjnym i ziemianinem, podpułkownikiem Wojska Polskiego, posłem na Sejm IV kadencji w II RP. Jego synem jest Andrzej Krzeczunowicz, dyplomata i dziennikarz.
W 1590 r. Bołszowce staraniami Kazanowskich otrzymało status miasteczka. Było ono często najeżdżane przez Szwedów, Kozaków, Turków i Tatarów. W czasie I wojny światowej zostało doszczętne zrujnowane. W okresie międzywojennym w granicach Polski, w województwie stanisławowskim, w powiecie rohatyńskim, siedziba gminy Bołszowce. W 1922 r. rozpoczęła odbudowę miejscowości staraniem organizacji odbudowy miast województwa stanisławowskiego, która była podporządkowana Sekcji Technicznej i Dyrekcji robót publicznych we Lwowie. Centrum miasta został ratusz, zbudowany w 1932 r. według projektu architekta Stefana Ochli, istniejący do dzisiaj.
We wrześniu 1939 r. zajęte przez Armię Czerwoną. Podczas ataku III Rzeszy na ZSRR zdobyte 3 lipca 1941 r. przez Wehrmacht. Tego samego dnia Niemcy rozstrzelali 450 bołszowieckich Żydów; dla pozostałych około 1500 Żydów utworzono getto. Do końca 1942 r. getto zostało zlikwidowane poprzez deportacje do obozu śmierci w Bełżcu lub do innych gett.
Podczas okupacji niemieckiej w Bołszowcach miał miejsce atak ukraińskich nacjonalistów na Polaków. Według wspomnień świadków zgromadzonych przez Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów stało się to w październiku 1943 roku a liczba ofiar miała wynieść 70. Natomiast Komitet Ziem Wschodnich pisał w raporcie z 15 kwietnia 1944 r.: ''Ostatnio bowiem nasilił się bardzo terror ukraiński na całym Podkarpaciu nawet, bezpośrednio przed nadejściem bolszewików mordowano i palono wioski i zagrody polskie i tak np. w powiecie Rohatyn wymordowano i spalono wioski polskie Bybło, Dytiatyn, Podszumlańce, Skoromochy Stare, Bołszów, Bołszowce...''.
13 marca 1944 r. nacjonaliści ukraińscy zamordowali karmelitę, wikariusza bołszowieckiego sanktuarium, ojca Bartłomieja Czosnka. Miały też miejsce pojedyncze morderstwa innych ważnych osób zamieszkałych na terenie wsi. Łącznie liczba polskich ofiar zabitych z rąk ukraińskich nacjonalistów w Bołszowcach wyniosła ok. 90 osób.
W celu utrzymania spokoju na zapleczu frontu okupacyjne władze niemieckie zdecydowały o podjęciu akcji odwetowej za działalność miejscowych oddziałów UPA. Jednostka niemieckiej policji złożona z byłych jeńców sowieckich spacyfikowała Bołszowce oraz Bołszów i Słobódkę Bołszowiecką. Według Grzegorza Hryciuka 13 i 14 marca 1944 r. w Bołszowcach zginęło 280 Ukraińców (inne źródło przypisuje tę liczbę ofiar do Słobódki Bołszowieckiej ). Mimo braku jakichkolwiek poszlak wskazujących na udział Polaków w mordzie, w 2014 r. z inicjatywy miejscowego greckokatolickiego proboszcza obok cerkwi został wzniesiony pomnik z napisem „Ku pamięci ukraińskich ofiar, które zginęły w akcji niemieckich faszystów i polskich szowinistów w dniu 14 marca 1944 r.”
Mapa - Bołszowce (Bilshivtsi)
Mapa
Kraj (państwo) - Ukraina
Waluta / Język (mowa)
ISO | Waluta | Symbol | Cyfry znaczące |
---|---|---|---|
UAH | Hrywna (Ukrainian hryvnia) | â‚´ | 2 |
ISO | Język (mowa) |
---|---|
PL | Język polski (Polish language) |
RU | Język rosyjski (Russian language) |
UK | Język ukraiński (Ukrainian language) |
HU | Język węgierski (Hungarian language) |